America globalisassiun e piemuntesism
Buna part dle surziss ed l’artìcul a veno da “Le Monde diplomatique” del magg 2000.
I arpiuma el discurs dzura la mundialisassiun da na mira ch’a dovrìa arzülté particularment anteressanta per ij letur ed nost giurnal: el lengage e le sernie colegà a sua ütilisassiun.
Prima roba tütün, a vanta domandasse cuma a l’é possìbil che, per la prima vira ant la storia, un sistema talment specìfic cuma l’american a se spantia daspertüt ant el mund sensa che gnün as na sdaga ed sua opressiun crasanta, ancantà dal visagi berlüsent e suasì ch’a musta ant el midem temp.
Un di, prové a feve na gira ant un dij grand sénter cumersiaj sensa avej da manca ed nent, mac per vardeve d’anturn. Iv rendreve cunt che custi sì a veno rapresenté dij catedraj anduva as celebra el növ cult fundà an sel caté. La forsa e l’intensità dl’assiun püblissitaria ch’a pussa la gent ant ij iper-store a sutligna cuma as trata nen ed vende dla roba ma na növa identità. El fin franc bin amportant per l’elaburassiun ülteriur ed növe identità desreisà da la tradissiun dij lög anduva a s’instalo. Distrassiun e divertiment a go-go, anterteniment an vira perpetua, robe galüpe per j’öj, cust grand ipnotisatur as anfrisa ant el nost pensé e a-j instala sue ideje, ch’a sun nen le noste.
Cuma espert ed politica internassiunal e giurnalista i l’hai passà la pi part dj’ ültim sinc agn a stüdié le trasfurmassiun dle ex-repübliche soviétiche. Ant se pais sì, daspertüt, i l’hai podü cunstaté persunalment l’efet ch’a l’ha l’American way of life dzura dle società ch’a l’ero sempe staite fora da la sua inflüensa. Sì, j’anglossassun a l’han nen limitasse a propagandé so model e invade ij mercà locaj cun sue marcandise A travers l’inflüensa andrinta le strütüre de Stat an forta cris d’identità, j’üfissiaj american spedì a l’autra banda del mund (sensa gnüna cunossensa dla storia e dle tradissiun ed custi pòpuj) a l’han limitasse a serché d’ inflüensé la politica internassiunal ed custi növ soget indipendent. Penetrand an minca aspet dla vita cutidiana (an travers ed “fundassiun”, curs d’angleis, “corp ed la pas”, etc, etc.) a l’han bele e bun sercà ed creé na società növa. J’arzültà a sun suta j’öj ed chi a l’ha vöja de sciairé le robe fora da le lent deformant dla propaganda: ant j’ültim des ani, ij pòpuj dl’ ex- URSS a l’han cunossü la pi granda decadensa ed tüte le istitüssiun sociaj e politiche, na regressiun a la barbarie ch’a l’ha nen similar ant el mund cuntempurari.
Son a l’é stait fait dcò sì, anté nuj an Europa dop el 45.
Dop el ’91 a l’ha seguità sensa rëdna perché i l’avìo pi nen dabzogn dle ancele del Vatican e dla DC, grupà cun el büracio dla “mnassa cumünista”.
Per la prima vira ant la storia na potensa strangera a oten la sutmissiun nen cun la forsa ma mersì a la sej ed piasì del dominà. Tüt son a sarìa nen possìbil se cust cuntrol as l’aveissa nen anfrisasse fina ant el nost vocabulari, per furmé le definissiun ed lon ch’a l’é fin da dì e lon ch’a l’é nen.
Globalisassiun e flessibilità a sun ant le buche ed tüti sensa ch’a-i sia n’ideja ciaira ed lon ch’a völo dì.
As trata ed lög cumün nassü ant le üniversità americane. Custe argumentassiun a sun spantià, suens sensa ch’a l’abia staje la mìnima argumentassiun, a tüt el pianeta grassie a l’intervent dij grand organism anternassiunaj – la Banca mundial, l’OCSE, belavans, suens, la midema Cumissiun Europenga – e, natüralment ij grand media. Sì, le tante piüme mercenarie a trövo an custa vulgata na lenga franca, un vocabulari ideal per interpreté an pressa e füria – e regularment fasend dij bürò colossaj, che però a cuato an parlandne nen – la cumplessità del mund, che, auterment a nessessitrìa ed trop sfors per esse cumpreisa. Ancura, drera el suris dje star ed Hollywood minca pelìcola a l’anfrisa ant ij nost pensé na fervaja.
La nossiun ed “Globalisassiun”, carià minca di ed növ significà positiv, a l’ha propi la fonsiun ed dé un sens ed fatalità a la penetrassiun dl’American way of life ant el cuntinent, parej ch’a j’efet dl’imperialism ed Washington as cuato d’un benéfic ecumenism coltüral. Ancura ant la vulgata mundialista la sfera püblica e le Stat a sun regularment associà a termin stenzü e sumbr cuma “reid”, “coercitiv”, “sarà”, “coletiv=totalitari”.
Per cuntra el mercà e l’ossessiun per la prosperità econòmica a curespondo a “libertà”, “dinamism”, “chërsüa”, “individui = democrassìa”. An custa manera, la Globalisassiun a perd sua realità – cula d’esse na strategìa bin precisa, decidüa da na streita élite trans-nassiunal e che a-j sarìa possìbil opone desene d’autr modej de svilüp – e a diventa na professìa ch’as auto-realisa, l’ünica furma ch’a pöl pijé nost avnì. Parej chi ch’a s’arziga a critiché j’ USA a ven tenü per n’esaltà ch’a arfüda la “modernità” o el “melting pot”. A ne spiego, “la società multietnica mericana dasperchila a büta an discüssiun l’essensa midema dl’omogeneità lenghìstica, coltürala, e étnica ch’a costitüiss la pilia dl’etno-nassiunalism”.
An custe cundissiun, minca critica del “plüralism a la mericana” a pöl mac mené a “na füsiun ideològica antra la snistra cumünista e la drita nassiunalista” (T. Michas, The New Antiamericanism, “The Wall Street Journal Europe”, 28/12/1999).
I l’eve capì? Se av pias nen el mangé dij McDonalds o che le masnà as tiro adoss per le stra, i pöle mac esse ed nassista o dje stalinista. Cust a l’é ülteriur esempi dij lògiche binarie anté che dzura a-j marcia la globalisassiun: ant es cas, l’alternativa a l’é antra esse democràtic a la mericana o criminaj. E a cul punt a sarà mac roba bin faita slarghé dle bumbe dzura voste teste.
Custe a sun le técniche che Merica, e suens l’Inghiltera, desmentiumlo nen, a dövro per ampone na percessiun dla realità cunfurma a sua strütüra social. Parej, cun la cumplissità passiva dij dominà, je Stat Ünì a l’han possessase dl’imaginaire coletiv europeng e lo plasmo a sua màgina.
An dovrand cust lengage, le particularità grupà a na sìngola esperiensa stòrica a sun mnüe a rapresenté le stadi final dl’evolüssiun ümana, a l’han arseivü un valur üniversal e, dzura che tüt, a sun el peis e la mzüra ed minca roba. Tüti a sun rassegnà che son a equival al progress, tout court, e che, dunca, a l’é nen possìbil fé lon ch’a sia per modifiché la situassiun. Arciamo l’atensiun dij piemunteisista dzura son perché as trata del midem schema mental ed cuj ch’a diso ch’a l’é pi nen possìbil parlé piemunteis dato ch’as va anvers l’angleis. Ma gnün as domanda perché as va anvers l’angleis.
Globalisassiun: evolüssiun natüral dij sistema nassiunaj
El model anglosàssun, fort dl’apogg badial ed televisiun, cine e giurnaj, a diventa l’evolüssiun automàtica dij sistema nassiunaj europeng, che suens a lo selebro rassegnà. Vanta nen sbürdisse ed son. Perché s’i pensuma bin, da la mira dla Storia üniversal, le nassiun sürtìe dal ravagi dla rivolüssiun franseisa a sun staite na pröva general dl’üniformisassiun ch’a mena anans la mundialisassiun ant custi di. Paris e Ruma a l’han inaugurà le técniche ed faussa cussiensa, fundà dzura la creassiun d’identità artifissiaj e distrüssiun dl’anima local dij pòpuj, che Washington a porta ancöj a sue cunseguense estreme. A fà già un sécol che an Fransa e an Italia a custumavo parlé e pensé cunfurma a dle categurìe destacà da l’esperiensa ed tüti ij dì, an cissand son cuma progress e bunör.
A l’é nen difìcil da dimustré. Propi cule persune che da pi che na generassiun a l’han adotà la faussa identità triculur a sun ancöj le pi leste a propagandé le büsìe dla globalisassiun. A l’é per lon che la bataja per le identità locaj
pre-nassiunaj arpresenta n’amportanta linea del frunt ch’a grupa tüti j’om lìber ch’a völo nen arendse a la Bestia mundialista dj’anglossassun.
Mac an turnand ant le dimensiun regiunaj j’europeng a podran turné a dé na dimensiun cuncreta a la politica dl’Üniun. El ricunossiment ed custe realità a l’é l’ültima possibilità ant le man dij masent europeng afin ed verné na fonsiun a la politica e a la sfera social.
A l’é dunca necessaria n’assiun pussà dla cunsapevolësa che l’avnì aparten a le cumünità regiunale, che l’Europa a podrà significhé quaicos mac se s’articulerà dzura le regiun e ij pòpuj: an efet pi a se slarga la sfera politica, pi la gent l’avrà da manca ed podeisse arcunosse ant dj’identità pi pcite andua ch’a podrà sentisse grupà e respunsàbil.
Mac an seguitand la via dla tradissiun europenga, distacaja dle ideologìe, i l’uma ancura na speransa per l’avnì.
A le custa la stra per esse padrun ed nost avnì e destachesse da j’ampusissiun dle strangé e descuaté an sua vera natüra.
