Arcord ed Pinin Pacot, poeta piemunteis

Sent agn fa, an cuntrà Belfiur 15 ed Türin, da na famija ed Castel d’Anun a-i nassìa Pinin Pacot. I suma tüti ch’a l’é stait un dij nost poeta ij pi grand. I voruma nen fé anbelessì n’anàlisi ed so valur, ed sue temàtiche. A ed cuj ch’a lo crìtico an disend che sua poesìa a l’é elitaria e fin decadenta, i respunduma che dé del decadent cuma acüsa a l’é da ignorantun o da inteletual nasi-bulsevic angagià. E pöj el decadentism e l’elitarism a j’ero la scola ed poesìa del temp ed sua edücassiun artìstica, cuntra la vera decadensa dla literatüra piemunteisa, cuj rimaire che, avendne nen pro d’avej bernì la grafìa stòrica e la lenga, as arpatavo cun dle betise ed poesìe faite ed bagna cauda cun ij puvrun, ed fije per violëte, vin, basin e seire d’invern ant la stala. Cuntra ed custa-sì “dörb la fnestra, poeta, che el sul as spatara an tua stansa”. E é-lo decadensa l’arserca ed l’armunìa del vers e el pensé, el sentiment poétic squisì? Sua poesìa a l’é nen popular e son a fà sgiaj a cuj criticaire italian ch’a serco mac lon ant le ansi dite letterature dialettali.

Pacot a l’é restà fora daj moviment literari italian parej dl’ermetism, avsinandse pitost, partend da la scola dij felibre provensaj, a cule curent europenghe ch’a arnovavo sensa vorej arfüdé la tradissiun o saresse an cit sìrcoj inteletuaj. La sua a l’é na persunalità artìstica ch’a pöl pa esse scrivüa ant el rol ed moviment poétic predefinì, se nen an süperandje, parej d’un García Lorca o d’un Dylan Thomas.

El prim ch’a l’ha arcunossü sua grandësa a l’é stait Nino Costa, e a l’ha cissà fina chiel che prima a l’era quasi genà e a s’ancalava nen d’esse poeta an mes dij bun – a – nen ch’a cracavo cuntra ed cuj ch’a podìo sciairé pi an aut. Custa genöria a l’ha dcò cracà cuntra a ‘d Pacot, ch’a l’é mai stait lì a nen respundje, da già ch’a-j mancavo nen el curage e el pensé ancrös.

A l’é vera ch’a l’era nen mac dasperchiel, ch’a l’avìa d’anturn cul grüp ed giuv ch’a l’ha fasse ciamé ij Brandé, ma a l’é chiel ch’a l’ha daje l’andi e n’esempi. Sua generassiun a l’ha fait arnasse la literatüra piemunteisa, a l’ha turna daje sua grafìa e a l’ha turna faje cunosse buna part ed cula sua storia giamai riservà a pochi amatur ch’a sgatavo an mes ed le librerìe antiquarie.

A l’é mac cun es so travaj che la generassiun ch’a l’ha venüje dop a l’ha turna podü scrive per el Piemunteis na gramàtica, un vocabulari, na literatüra e che nujautr la tersa generassiun, i suma sì ch’i stampuma ed giurnaj pa mac literari, i dovruma el Piemunteis pa mac per bertavlé o scrive ed poesìe, ma an tüte j’ocasiun e per tüti je bzogn, da la politica a la storia, a la lenghìstica, a la botànica e is batuma per el bilenghism. E anbelessì i suma pi anans che Pacot – ma a l’é natüral, a l’é n’evolüssiun ch’a-i dasìa si al Piemunteis la dignità ed lenga, ma mac cuma lenga poetica.

Belavans lon ch’a l’ha tenü bun a l’é dcò cula brüta rassa ch’a crijava al scàndol cuntra a Pacot. As sterma an trames ed cuj ch’a bocio la lej per el bilenghism piemunteis, an trames a ed cuj ch’a diso “questo armonioso dialetto che mi fa tornare in mente tanti ricordi e che ha delle barzellette così divertenti” e dcò an trames a tanti ch’a chërdo d’esse poeta perché ch’a scrivo a mese righe e che, antamnand Pacot, a spataro a tüt el mund ij fait so ed lur spaciandje per intimism e sentiment. Gara a lur – e dcò a nujautr.